System pieczy zastępczej to zespół osób, instytucji i działań mających na celu zapewnienie czasowej opieki i wychowania dzieciom w przypadkach niemożności sprawowania opieki i wychowania przez rodziców. Zadania administracji publicznej w tym zakresie realizowane są przez Ośrodek Pomocy Społecznej (zgodnie z art. 178 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Wójt może upoważnić Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej, do prowadzenia postępowań w sprawach z zakresu wspierania rodziny) we współpracy ze środowiskiem lokalnym, sądami i ich organami pomocniczymi, policją, instytucjami oświatowymi, podmiotami leczniczymi, kościołami i związkami wyznaniowymi oraz organizacjami społecznymi.
Od 1 stycznia 2012 r. do zadań własnych gminy, nałożonych przez ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej należy:
- opracowanie i realizacja 3-letnich gminnych programów wspierania rodziny;
- tworzenie możliwości podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny;
- tworzenie oraz rozwój systemu opieki nad dzieckiem, w placówkach wsparcia dziennego oraz praca z rodziną;
- finansowanie kosztów związanych z udzieleniem pomocy rodzinie przez rodzinę wspierającą (art. 29 ust. 2 ustawy);
- współfinansowanie pobytu dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo – wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym;
- sporządzenie sprawozdań rzeczowo – finansowych;
- prowadzenie monitoringu sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczej, zamieszkałej na terenie gminy.